Gonadotropiny i Estrogeny
Gonadotropiny mają więc działanie dwojakie: umożliwiają powstanie dojrzałych komórek płciowych oraz uruchomiają wydzielanie hormonów przez jądra i jajniki.
U chłopców komórki Leydiga wytwarzają testosteron, związek biolo gicznie nietrwały, którego metabolity wykrywa się w moczu jako 17-ketosterydy (frakcja alfa). Testosteron powoduje rozrost zewnętrznych narządów płciowych oraz determinację III-rzędowych cech płciowych (typ budowy ciała, owłosienie, barwę głosu), wzmaga wrażliwość kanalików nasiennych na FSH, wzmaga anabolizm ciał białkowych, zwiększa retencję wody i NaCl, pobudza wzrost i kostnienie chrząstek nasadowych.
U dziewcząt jajniki wydzielają estrogeny, progesteron i minimalne ilości anclrogenów.
Estrogeny (folikulina) powodują rozrost nabłonka pochwy i macicy, wzrost mięś- niówki macicy oraz brodawek i gruczołów sutkowych poza tym wzmagają retencję wody i NaCl. O wiele silniej od testosteronu hamują wydzielanie FSH i LH. Na początku pokwitania wydzielanie estrogenów u dziewcząt gwałtownie wzrasta.
Zwiększone ich wytwarzanie przez nadnercza u chłopców może powodować okresowe obrzmienie gruczołów sutkowych. Progesteron, który wywołuje powstanie fazy wydziel- niczej śluzówki macicy, wykrywa się w moczu w postaci pregnandiolu jedynie w okresie czynności ciałka żółtego.
Na tworzenie się cech płciowych dziewcząt wywierają wpływ również androgeny (owłosienie płciowe, rozwój warg sromowych dużych).